Πιπεριές καυτερές, είδη και οφέλη
Πιπεριές, πάπρικα, τσίλι, μπούκοβο και πόσες άλλες διαφορετικές ονομασίες και εκδοχές του καρπού αυτού μπορείς να σκεφτείς ότι έχεις δοκιμάσει; Αλήθεια, οι πιπεριές είναι απ’ τα πιο ευρέως καλλιεργημένα και αξιοποιημένα φυτά, τόσο για τις γαστρονομικές εφαρμογές τους, όσο και για τις ιδιότητες των βιοενεργών συστατικών τους, που μπορεί να έχουν ακόμα και φαρμακολογικές προεκτάσεις. Είναι ένα τρόφιμο που αν το εκμεταλλευτείς σωστά, μπορεί να απογειώσει τα γεύματά σου αλλά και την υγεία του οργανισμού σου!
Από πού «κατάγονται»
Οι πιπεριές (Capsicum) είναι ένα γένος φυτών της οικογένειας των Στρυχνοειδών και της τάξης των Στυχνωδών. Είναι ιθαγενές της Αμερικής, όμως μετά την επονομαζόμενη Κολομβιανή Ανταλλαγή (Columbian Exchange) διαδόθηκε και καλλιεργήθηκε ανά τον κόσμο.
Οι καυτερές πιπεριές παραμένουν σταθερά στην κορυφή των φαρμακευτικών βοτάνων. Η καταγωγή τους είναι από την Κεντρική και Νότια Αμερική και οι θεραπευτικές τους ιδιότητες είναι από τις πλέον κατάλληλες, για την αντιμετώπιση διαφόρων προβλημάτων υγείας. Ταυτόχρονα, έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε καψαϊκίνη, μια ουσία που τους χαρίζει έντονη και πικάντικη γεύση. Χρησιμοποιούνται στη μαγειρική, δίνοντας μια ιδιαίτερη πινελιά στα φαγητά, και προσφέρουν εντυπωσιακά οφέλη στην υγεία.
Οι καυτερές πιπεριές μπορούν να χρησιμοποιηθούν είτε ωμές, είτε αποξηραμένες ως καρύκευμα. Το μπαχαρικό τους αποτελεί ένα από τα κύρια συστατικά της μεσογειακής διατροφής. Εμπλουτίζουν τη γεύση και συνοδεύουν πιάτα κρεατικών, διάφορα είδη αλλαντικών και τυριών, σάλτσες και πολτούς . Η καυστικότητά τους υπολογίζεται σύμφωνα με την κλίμακα Scoville (Σκοβίλ) SHU.
Είδη από καυτερές πιπεριές
Η πιπεριά, ως φυτό, απαριθμεί περίπου 200 διαφορετικά είδη που ποικίλουν ανάλογα με το μέγεθος, το χρώμα και τον βαθμό καυτερής γεύσης. Οι καυτερές πιπεριές ανήκουν στην οικογένεια των καψικών και μερικές από αυτές βρίσκονται παρακάτω:
Πάπρικα
Η βοτανολογική ονομασία του συγκεκριμένου είδους πιπεριάς είναι Capsicum Annuum. Έχει πολλά είδη με μικρές διαφορές, οι οποίες ποικίλουν ανά περιοχή. Αν και σε όλους μας είναι γνωστή η γλυκιά πάπρικα, το είδος της κατ’εξοχήν ανήκει στις καυτερές πιπεριές. Αυτή προέκυψε το 1920, χάρη στην παρέμβαση ενός Ούγγρου καλλιεργητή, ο οποίος εμβολίασε το φυτό.
Οι πιπεριές, μόλις ωριμάσουν, συλλέγονται, αποξηραίνονται και κονιορτοποιούνται, διατηρώντας το χαρακτηριστικό κόκκινο χρώμα. Η πάπρικα θεωρείται το εθνικό μπαχαρικό της Ουγγαρίας και οι Ούγγροι το χρησιμοποιούν στο γκούλας, το παραδοσιακό φαγητό τους. Επιπλέον, καλλιεργείται και σε άλλες περιοχές της Ευρώπης, όπως Σερβία, Ρουμανία, Ισπανία, Πορτογαλία, βόρεια Ελλάδα, καθώς και στην Λατινική Αμερική.
Μπούκοβο
Η επίσημη ονομασία αυτού του είδους καυτερής πιπεριάς ονομάζεται Capsicum frutescens. Το όνομά της προέρχεται από την σερβική λέξη «bukva», η οποία σημαίνει «οξιά». Το Μπούκοβο ήταν ένα χωριό της Γιουγκοσλαβίας, στο κέντρο ενός δάσους με οξιές, κοντά στα σύνορα με την Φλώρινα και τις Πρέσπες. Η ποικιλία αυτή καλλιεργείται σε όλη τη Μεσόγειο. Ο καρπός της συλλέγεται, αποξηραίνεται και ο σπόρος της γίνεται νιφάδες. Το μπούκοβο ή το «μεσογειακό τσίλι», όπως συνήθως το αποκαλούμε, είναι ένα από τα πιο διάσημα καρυκεύματα και δίνει καυτερή γεύση και δυνατό άρωμα στα φαγητά. Αν και ανήκει επίσημα στις καυτερές πιπεριές, μπορούμε να βρούμε και γλυκές νιφάδες. Χρησιμοποιείται στην παρασκευή αλλαντικών και αναδεικνύει κρεατικά και σούπες.
Καγιέν (Cayenne)
Το πιπέρι καγιέν, γνωστό και ως μπαχαρικό Γουινέας (Guinea spice) πήρε το όνομά του από την πόλη Cayenne (Καγιέν) της γαλλικής Γουιάνας. Προέρχεται από τις πιπεριές τσίλι, οι οποίες ξεκίνησαν από την Κεντρική και Νότια Αμερική και διαδόθηκαν στην Ευρώπη περί τον 15ο αιώνα, χάρη στον Χριστόφορο Κολόμβο. Ανήκουν και αυτές στο γένος Capsicum Annuum, ενώ κατέχουν μια πολύ υψηλή θέση στον δείκτη καυστικότητας SHU, περίπου 30.000-50.000 μονάδες. Επειδή είναι πολύ καυτερές, μόλις ωριμάσουν, συλλέγονται, αποξηραίνονται και αλέθονται. Από αυτό το άλεσμα προκύπτει το πιπέρι καγιέν, το οποίο χρησιμοποιείται ως μπαχαρικό, και διατίθεται στο εμπόριο σε διάφορες προσμίξεις, οι οποίες ρυθμίζουν την καυστικότητα του. Είναι πολύ δημοφιλές στην μεξικάνικη και ινδική κουζίνα, ενώ στην ευρωπαϊκή κουζίνα χρησιμοποιείται με μικρότερη συχνότητα, ολοκληρώνοντας ένα απλό πιάτο.
Τσίλι (Chili)
Η πιπεριά τσίλι (chili pepper), ή σύμφωνα με την βοτανολογική της ονομασία Capsicum Solanaceae, είναι ένα φυτό ιθαγενές της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής. Η καλλιέργεια της, σύμφωνα με αρχαιολογικά ευρήματα στο Εκουαδόρ, μετράει περίπου 6.000 χρόνια. Έγινε γνωστή στους Ευρωπαίους , χάρη στα ταξίδια του Χριστόφορου Κολόμβου, ο οποίος τις συνάντησε στις Αντίλλες και τις ξεχώρισε για την πικάντικη γεύση τους, που θύμιζε πιπέρι. Έχουν το σχήμα κέρατου, λόγω της μυτερής τους κατάληξης και διακρίνονται σε πράσινες, κίτρινες και κόκκινες, από τις οποίες προέρχεται το πιπέρι καγιέν. Έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε καψαϊκίνη, ενώ η τιμή τους στον δείκτη καυστικότητας SHU είναι 1.200 έως 1.600 μονάδες.
Χαμπανέρο (Habaneros)
Το όνομά της συγκεκριμένης πιπεριάς σημαίνει «που προέρχεται από την Αβάνα». Η πιπεριά Χαμπανέρο (habanero) είναι από τις πιο καυτερές πιπεριές τον κόσμο, με καυστικότητα στην κλίμακα SHU από 100.000 έως 350.000 μονάδες. Προέρχεται από την Νότια Αμερική και την περιοχή του Αμαζονίου, αλλά η φήμη της εξαπλώθηκε λόγω της εκτεταμένης χρήσης της στο Μεξικό. Εάν παραβλέψει κανείς πόσο καυτερή είναι, η γεύση της έχει κάτι φρουτώδες. Η πιπεριά χαμπανέρο χρησιμοποιείται στην κουζίνα της Λατινικής Αμερικής, αλλά και σε πολλά Ασιατικά πιάτα. Βρίσκει εφαρμογή σε πολλές καυτερές σάλτσες, εκτοξεύοντας την γεύση και την ένταση των πιάτων.
Χαλαπένιο (Jalapeno)
Η πιπεριά χαλαπένιο (jalapeno) είναι από τις πιο διάσημες καυτερές πιπεριές, λόγω της περιορισμένης καυστικότητας της. Είναι δηλαδή τόσο πικάντικη, ώστε να απευθύνεται στο ευρύ κοινό, ακόμα και σε αυτούς που αποφεύγουν τα πολύ καυτερά. Το όνομά της προέρχεται από την πόλη Xalapa, του Μεξικό, στην οποία άρχισε να καλλιεργείται. Ανήκει και αυτή στο γένος Capsicum Annuum και φτάνει τις 20.000 μονάδες στον δείκτη καυστικότητας. Έχει πράσινο χρώμα, είναι μεσαίου μεγέθους, μακρόστενη και με στρογγυλεμένη άκρη. Χρησιμοποιείται σε πολλές παραδοσιακές συνταγές της Μεξικάνικης κουζίνας ή σε σάλτσες και αποτελεί εξαιρετική πηγή βιταμίνης C, βιταμίνης Β6, βιταμίνης Ε και βιταμίνης Κ. Οι πιπεριές χαλαπένιος κυκλοφορούν στο εμπόριο είτε φρέσκιες, είτε σε κονσέρβα, ενώ αποξηραμένες ονομάζονται chipotle chili.
Carolina Reaper
Η πιπεριά Carolina reaper είναι η πιο καυτερή στον κόσμο και «καίει» ακόμα και τους πιο φανατικούς λάτρεις του πικάντικου. Δικαίως κρατά τα σκήπτρα της καυστικότητας, με την κλίμακα SHU να αγγίζει μέχρι και τις 2.200.000 μονάδες, γι’αυτό και κατέχει την 1η θέση στο World Guinness Records. Κατά την χρήση της είναι απαραίτητη η χρήση γαντιών. Σε περίπτωση επαφής των χεριών με την πιπεριά και κατόπιν με τα μάτια, θα προκληθεί έντονο κάψιμο και ερεθισμός. «Ο χάρος από την Καρολάινα» όπως λέγεται, θα απογειώσει κάθε συνταγή που απευθύνεται στους πιο απαιτητικούς.
Ταμπάσκο (Tabasco)
Η πιπεριά Tabasco κατάγεται από το Μεξικό, την πατρίδα του πικάντικου φαγητού. Σύμφωνα με τον δείκτη καυστικότητας SHU, συγκεντρώνει περί τις 50.000 μονάδες και έτσι κατοχυρώνει επάξια την 4η θέση. Είναι μια από τις πιο καυτερές πιπεριές στον κόσμο, και είναι ιδιαίτερα γνωστή για την σάλτσα της. Η σάλτσα tabasco παρασκευάστηκε για πρώτη φορά στη Λουιζιάνα των Ηνωμένων Πολιτειών, στα μέσα του 19ου αιώνα. Η παραγωγή της, από τότε και στο εξής, συνεχίζεται αμείωτα, και η συνταγή της παραμένει μυστική. Βασικά της συστατικά, πέραν της πιπεριάς, είναι το γαλλικό λευκό ξύδι και το αλάτι.
Οφέλη για τον οργανισμό
Όλες οι καυτερές πιπεριές έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό: την καψαϊκίνη. Η καψαϊκίνη είναι η ουσία που τους προσδίδει αυτήν την πικάντικη γεύση, αλλά διαθέτει και μια σειρά από φαρμακευτικές ιδιότητες. Αποδεδειγμένα, μειώνουν την θνησιμότητα κατά 13% και θεωρούνται ένα από τα μυστικά της μακροζωίας. Μερικές από τις ευεργετικές τους ιδιότητες είναι οι παρακάτω:
Είναι πλούσιες σε θρεπτικά συστατικά
Οι καυτερές πιπεριές είναι πλούσιες σε βιταμίνη Α, Β6, C, K, E, φολλικό οξύ και μαγγάνιο. Περιέχουν ισχυρά αντιοξειδωτικά που θωρακίζουν και αποτοξινώνουν τον οργανισμό. Ταυτόχρονα, προστατεύουν από τις ελεύθερες ρίζες, στις οποίες οφείλονται διάφορες ασθένειες.
Έχει αναλγητική δράση
Η καψαϊκίνη αποτελεί κύρια ουσία των αναλγητικών φαρμάκων. Χρησιμοποιείται σε έμπλαστρα και αλοιφές για την ανακούφιση του πόνου, σε καρκινοπαθείς που υποφέρουν από πόνους ή σε άτομα που πάσχουν από φλεγμονώδεις νόσους. Η ουσία απελευθερώνεται γρήγορα και δρα σε συγκεκριμένες απολήξεις των νεύρων.
Ενισχύουν τον μεταβολισμό
Μια από τις βασικές ιδιότητες της καψαϊκίνης είναι η τόνωση του μεταβολισμού, μέσω της θερμογένεσης. Μέσω αυτής της διαδικασίας, ουσιαστικά, αυξάνεται η θερμότητα στο σώμα, με αποτέλεσμα να αυξάνεται και η καύση θερμίδων ανά ημέρα. Σύμφωνα με έρευνες, άνθρωποι που συμπεριλάμβαναν καθημερινά στο πρωινό τους καψαϊκίνη, έκαιγαν περίπου 51% περισσότερες θερμίδες από τους υπόλοιπους.
Αυξάνουν το αίσθημα κορεσμού
Πολλές μελέτες έχουν δείξει, ότι οι άνθρωποι που εντάσσουν στην διατροφή τους καυτερές πιπεριές, τείνουν να αισθάνονται χορτασμένοι για περισσότερη ώρα και να τρώνε λιγότερο. Με άλλα λόγια, η καψαϊκίνη συμβάλλει στην μείωση της πείνας. Αυτό συμβαίνει, γιατί μειώνεται η παραγωγή της γκρελίνης, της ορμόνης, δηλαδή, που δημιουργεί το αίσθημα της πείνας.
Βοηθούν στην καλή λειτουργία του πεπτικού συστήματος
Τα μπαχαρικά και τα ενεργά συστατικά τα οποία περιέχουν, βοηθούν στην θωράκιση του στομάχου ενάντια σε διάφορες λοιμώξεις και στην αύξηση της πεπτικής παραγωγής υγρών, που διευκολύνουν την πέψη. Εσφαλμένα υπάρχει η άποψη ότι τα μπαχαρικά δημιουργούν έλκος και επιβαρύνουν τις στομαχικές λειτουργίες. Στην πραγματικότητα συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο. Οι καυτερές πιπεριές μειώνουν τον κίνδυνο έλκους του στομάχου, όταν αυτές καταναλώνονται με μέτρο και όχι ανεξέλεγκτα. Να τονίσουμε, πως δεν ισχύει το ίδιο, σε περιπτώσεις ασθενών, που ήδη έχουν έλκος ή αντιμετωπίζουν άλλα προβλήματα με το στομάχι τους, και ως εκ τούτου πρέπει να είναι πολύ προσεκτικοί με την κατανάλωση οποιουδήποτε μπαχαρικού.
Μειώνουν την αρτηριακή πίεση και την εμφάνιση εγκεφαλικού ή εμφράγματος
Τα υψηλά επίπεδα αρτηριακής πίεσης απασχολούν το 40% των ανθρώπων που είναι άνω των 25 ετών. Μελέτη σε ποντίκια με αρτηριακή πίεση έχει δείξει, ότι η κατανάλωση μπαχαρικών με υψηλό ποσοστό καψαϊκίνης συνέβαλε στην σταδιακή μείωση της. Ωστόσο, τα παραπάνω αποτελέσματα ενδέχεται να έχουν διαφορετικό ποσοστό επιτυχίας στους ανθρώπους. Παράλληλα, σύμφωνα με άλλη μελέτη, ο μέσος καταναλωτής καυτερών πιπεριών, παρόλο που πίνει και καπνίζει, έχει χαμηλότερη χοληστερίνη και καλύτερη λειτουργία του κυκλοφορικού συστήματος. Με αποτέλεσμα, να μειώνεται και η πιθανότητα εμφάνισης εγκεφαλικού ή εμφράγματος.
Μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου
Η ασθένεια του καρκίνου συνδέεται με την συνεχή κυτταρική ανάπτυξη. Μελέτες σε ζώα έδειξαν, ότι η καψαϊκίνη επιτίθεται στην διαδικασία ανάπτυξης καρκινικών κυττάρων. Το 80% των καρκινικών κυττάρων αυτοκαταστράφηκε, ενώ οι καρκινικοί όγκοι μειώθηκαν.
Αντενδείξεις
Παρά τα σημαντικά οφέλη που προσδίδουν οι καυτερές πιπεριές στον οργανισμό, υπάρχουν μερικές αντενδείξεις που καλό είναι να λάβουμε υπόψη. Η υπερβολική κατανάλωση τους συνδέεται με τον αυξημένο κίνδυνο της εμφάνισης καρκίνου του στομάχου. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τα υψηλά ποσοστά καψαϊκίνης επιφέρουν οξειδωτική βλάβη στο DNA, ειδικά σε άτομα που υποφέρουν από σπαστική κολίτιδα. Επιπλέον, μελέτες δείχνουν ότι είναι τοξική σε μεγάλες ποσότητες. Στα συμπτώματα δηλητηρίασης από καψαϊκίνη συγκαταλέγεται η αναπνευστική δυσχέρεια, οι σπασμοί και η κυάνωση. Στην πραγματικότητα, αυτό μπορεί να συμβεί κυρίως λόγω της χρήσης κάποιου διαλύματος. Μόνο αν κάποιος καταναλώσει πάνω από 2 λίτρα καυτερής σάλτσας, κινδυνεύει να ξεπεράσει το τοξικό όριο. Τέλος, οι τροφές με υψηλή συγκέντρωση καψαϊκίνης θεωρούνται εθιστικές. Αυτό συμβαίνει γιατί ο εγκέφαλος συγχέει το κάψιμο με το αίσθημα του πόνου και ξεκινά την παραγωγή ενδορφινών. Οι ενδορφίνες προκαλούν προσωρινή ευφορία, ταχυκαρδία, έκκριση σάλιου και ιδρώτα.