Μήνας: Νοέμβριος 2020

Βαρβάρα ή Ασουρές Θράκης και έθιμο

Το έθιμο της Βαρβάρας ή Ασουρές αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της λαϊκής λατρευτικής παράδοσης της Θράκης.

Κάθε φορά που ξημερώνει η 4η Δεκεμβρίου, η μνήμη όλων γυρίζει πίσω σε εκείνα τα κρύα πρωινά που ανοίγαμε τα μάτια μας και μας περίμεναν τα μπολ με την αχνιστή Βαρβάρα και το σπίτι μοσχοβολούσε σουσάμι και κανέλα .

 

 

Κατά το συναξάρι η Αγία Βαρβάρα γεννήθηκε κάπου στην Ανατολή γύρω στο 300 μ.Χ. και μαρτύρησε με τους τελευταίους διωγμούς των Χριστιανών.

Ο πατέρας της Διόσκουρος ήταν ένας πλούσιος Έλληνας, τοπάρχης της Ηλιουπόλεως του Ρωμαϊκού κράτους και φυσικά ειδωλολάτρης

Η Αγία Βαρβάρα

Από μικρή ήταν πολύ όμορφη και ο πατέρας της, που την αγαπούσε πάρα πολύ, για να αποφύγει τους κινδύνους κάθε επικοινωνίας της με τον έξω κόσμο την έκλεισε σε έναν πύργο όπου της παρείχε όλα τα αγαθά.

Κατά τη διάρκεια του εγκλεισμού της διδάχτηκε το Χριστιανισμό από μια ευσεβή Χριστιανή, που ήταν στην υπηρεσία της. Φεύγοντας ο πατέρας της άφησε εντολή να κατασκευαστεί ένα λουτρό στον πύργο και σε αυτόν να ανοιχτούν δύο παράθυρα. Η Αγία Βαρβάρα έδωσε εντολή να ανοιχτεί και ένα τρίτο, θέλοντας έτσι να μαρτυρήσει την πίστη της στον τριαδικό Θεό.

Γυρνώντας από το ταξίδι ο πατέρας της, και βλέποντας το τρίτο παράθυρο, θύμωσε. Τον θυμό του αύξησε η άρνηση της Αγίας να δεχτεί τα συνοικέσια που είχε φέρει μαζί του ο πατέρας της. Η ομολογία ότι ήταν πλέον Χριστιανή και όχι ειδωλολάτρισσα, καθώς και το ότι μπροστά του η Αγία Βαρβάρα έκανε το σταυρό της. Στον θυμό του πάνω ο πατέρας της προσπάθησε να την αποκεφαλίσει και η Αγία τράπηκε σε φυγή. Κατά τη διάρκεια της φυγής της βρέθηκε στο βουνό, όπου κρύφτηκε σε έναν βράχο, που άνοιξε θαυματουργικά στα δύο. Ένας βοσκός που είδε το θαύμα, το ανέφερε στον πατέρα της, ο οποίος συνέλαβε τελικά την Αγία και την οδήγησε στον έπαρχο της περιοχής, Μαρκιανό.

Εκεί η Αγία ομολόγησε για μια ακόμη φορά την πίστη της και περιγέλασε τα είδωλα. Ο Έπαρχος θαυμάζοντας την ομορφιά της προσπάθησε στην αρχή να την μεταπείσει, βλέποντας όμως ότι εκείνη ήταν ανένδοτη την υπέβαλε σε βασανιστήρια.

Ένα από αυτά ήταν και η περιφορά της στους δρόμους γυμνή.

Όταν το άκουσε αυτό η μάρτυς προσευχήθηκε στο Θεό και ο Θεός την άκουσε. Τα φορέματά της αφαιρούνταν, αλλά κατά τρόπο θαυμαστό, άλλα ωραιότερα αντικαθιστούσαν τα αφαιρούμενα.

Μια γυναίκα, η Ιουλιανή, βλέποντας το θαύμα αυτό θέλησε να διακηρύξει και αυτή την πίστη της και να υπομείνει μαζί με την Αγία Βαρβάρα τα μαρτύρια. Έτσι κι έγινε, έως ότου ο Έπαρχος διατάξει τον αποκεφαλισμό και των δύο γυναικών.

Ο πατέρας της Αγίας Βαρβάρας θέλησε να εκτελέσει με τα ίδια του τα χέρια την εντολή του Έπαρχου και έτσι η Αγία Βαρβάρα παρέδωσε το πνεύμα της στον Ιησού Χριστό, μετά τον αποκεφαλισμό της από τον ίδιο της τον πατέρα. Η Ιουλιανή της Νικομήδειας μαρτύρησε μαζί με τη Βαρβάρα και τιμάται επίσης ως Αγία.

Κατά την παράδοση, ενώ το ξίφος του πατέρα της έκοβε το κεφάλι της, η Θεία Δίκη με μορφή κεραυνού έκαψε τον άσπλαχνο πατέρα. Αυτόν τον τιμωρό κεραυνό, συμβολίζουν τα πυρά του Πυροβολικού μας, που έχουν ως προστάτιδα την Αγία Βαρβάρα.

Η λατρεία της Αγίας Βαρβάρας είναι απλωμένη από παλιά σε ολόκληρη την Ελλάδα, είναι εθιμική μπορεί να πει κάποιος, δεισιδαιμονική, έχει και παγανιστικά στοιχεία.

Κατ’ άλλους λαογράφους συνδέεται με τη λατρεία της αρχαίας κουροτρόφου θεάς Εκάτης. Η Αγία Βαρβάρα, ως επίκουρος του ανθρώπου, μπορεί να αντικατέστησε την αρχαία θεότητα.

Η Αγία Βαρβάρα θεωρούνταν από τους κατοίκους της Θράκης προστάτιδα των παιδιών από τις κακές παιδικές ασθένειες και ιδιαίτερα της ευλογιάς, που προκαλούσε πολλούς θανάτους στον παιδικό πληθυσμό. Γι’ αυτό καθιέρωσαν στη γιορτή της, για να την “γλυκάνουν” να μοιράζουν γλυκό, που το ονόμασαν “Βαρβάρα“.

Ο λαϊκός τρόπος λατρείας διαφέρει από περιοχή σε περιοχή.

Στη Μικρά Ασία συναντάμε τις μελόπιτες, πανσπερμία, την έκθεση στο τρίστρατο (όλα αυτά είναι συνδεδεμένα πιο πολύ με την λατρεία της αρχαίας θεάς Εκάτης).

Η σημαντικότερη όμως λαογραφική και Πανελλήνια προσφορά προς την Αγία Βαρβάρα είναι τα εορταστικό κολυβόζουμο ή σπερνά, που αλλιώς λέγονται και “Βαρβάρα”.

Προσφέρονται στην ωραία Αγία για να κρατήσει τα πρόσωπα όλων ωραία και μακριά από τις δυσμορφίες της ευλογιάς. Γι’ αυτό, σύμφωνα με το έθιμο θα φάνε όλοι από τη “Βαρβάρα” και θα μοιράσουν και στους άλλους. Θα έλεγε κανείς μια κοινωνία αμυντικής αλληλεγγύης.

Το έθιμο της Βαρβάρας όπως είναι γνωστό σε όλους μας ήταν πολύ διαδεδομένο στην περιοχή της Θράκης και στην Ανατολική Μακεδονία.

Πρέπει να είναι συνδεδεμένο με την προβολή της θεραπευτικής ιδιότητας της Αγίας στην αρρώστια της ευλογιάς, αλλά και με την παραγωγή του σιταριού, τόσο απαραίτητου για την παρασκευή του πολύτιμου ψωμιού.

Πως όμως ξεκίνησε το έθιμο της Βαρβάρας στη Θράκη;

Υπάρχουν οι εκδοχές που λένε ότι σε δύο περιπτώσεις που δηλητηριάστηκε το ψωμί και άλλα τρόφιμα από εχθρούς της χριστιανοσύνης, τους Τούρκους σε μια περίπτωση, τον πατέρα της Αγίας στην άλλη, η επέμβαση της Αγίας Βαρβάρας ήταν άμεση.

Παρουσιάστηκε στον ύπνο κάποιας γυναίκας και προειδοποίησε τους πιστούς να μην φάνε από το δηλητηριασμένο ψωμί, αλλά να βράσουν σιτάρι και ότι άλλο βρισκόταν στα σπίτια εκείνη την περίοδο (συνήθως ξηροί καρποί και αποξηραμένα φρούτα), για να περάσουν τις δύσκολες μέρες του χειμώνα. Έτσι έγινε η πρώτη “Βαρβάρα“.

Μια άλλη εκδοχή

είναι αυτή που συνδέεται όπως είπαμε με τη λατρεία της Αρχαίας θεάς, της Εκάτης. Στην αρχαία Θράκη η παραγωγή του σιταριού αποτελούσε βασική οικονομική δραστηριότητα των κατοίκων.

Γιόρταζαν στις αρχές του χειμώνα τα “Εκαταία” προς τιμήν της θεάς Εκάτης.

Αυτή την εποχή οι αποθήκες των σπιτιών ήταν γεμάτες σιτάρι που είχαν θερίσει το καλοκαίρι, καθώς και άλλα προϊόντα, όπως ξηρά σύκα, σταφίδες, καρύδια κλπ, που διατηρούνται για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Με αυτά τα υλικά παρασκεύαζαν το Εκαταίο Δείπνο.

Η “Βαρβάρα” πιθανόν αντικατέστησε το Εκαταίο Δείπνο, που προσέφεραν στη θεά ζητώντας να προστατεύει τους ίδιους κατά τη διάρκεια του χειμώνα, αλλά και το σιτάρι που είχαν σπείρει λίγο πριν, στο τέλος του φθινοπώρου.

Όποια εκδοχή και αν δεχθεί ο καθένας, το έθιμο της Βαρβάρας αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της λαϊκής λατρευτικής παράδοσης της Θράκης και συνεχίζεται αδιάκοπα στο πέρασμα των αιώνων.

Βαρβάρα Θρακιώτικη της Tzeni Kitsikoudi-Hazinikolaou

ΣΥΝΤΑΓΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΒΑΡΑΒΑΡΑ ΘΑ ΒΡΕΙΤΕ ΕΔΩ

Στη Θράκη χρησιμοποιούν εννέα είδη για την παρασκευή της Βαρβάρας.

Σιτάρι, αμύγδαλα, καρύδια, ρόδια, σταφίδες, κανέλα, σουσάμι, ταχίνι και φρούτα ψιλοκομμένα, κυρίως μήλα σκληρά. Στην περιοχή της Μακράς Γέφυρας και της Αδριανούπολης για γούρι έριχναν μέσα 3 έως 4 κουκιά και όποιος τα έβρισκε θεωρούνταν καλότυχος.

Η “Βαρβάρα” παρασκευάζονταν την παραμονή της εορτής της Αγίας Βαρβάρας και μοιράζονταν ανήμερα της γιορτής της πρωί – πρωί.

Και τότε έβλεπες από κάθε σπίτι να βγαίνουν παιδιά, κρατώντας στα χέρια τους από το χερουλάκι τσίγκινα δοχεία με το γλυκό κολυβόζουμο και να το μοιράζουν στα σπίτια της γειτονιάς, απ’ όπου επίσης έπαιρναν τη δική τους “Βαρβάρα” και την πήγαιναν χαρούμενα στο σπίτι τους. Ήταν εκείνη η μέρα γιορτή για τα παιδιά και κάθε χρόνο την περίμεναν με μεγάλη χαρά, διηγούνται με συγκίνηση ακόμη και σήμερα οι μεγαλύτεροι.

Η ατμόσφαιρα σ’ όλο το χωριό ήταν εορταστική.

Το σπίτι έπρεπε οπωσδήποτε να λάμπει από καθαριότητα και να είναι πανέτοιμο να δεχτεί κάθε επισκέπτη. Σ’ ένα μεγάλο πανηγύρι στην καρδιά του Χειμώνα εξελίσσονταν τελικά η γιορτή της Αγίας Βαρβάρας στη Θράκη, με τη Θρακιώτισσα γυναίκα φορώντας την παραδοσιακή θρακιώτικη φορεσιά να πρωτοστατεί στο όλο σκηνικό.

Επί πλέον, ο λαός μας συνέδεσε την ημέρα της γιορτής της Αγίας Βαρβάρας με τον ερχομό του χειμώνα και το κρύο που όλο και δυναμώνει:

«Η Αγία Βαρβάρα βαρβαρώνει, ο Άη Σάββας σαβανώνει κι ο Άη Νικόλας παραχώνει» ή «Αγιά Βαρβάρα μίλησε και Σάββας απεκρίθη, ο Άη Νικόλας έφτασε με χιόνια φορτωμένος».

Γι’ αυτό από τα παλιά χρόνια η γιορτή της Αγίας Βαρβάρας ήταν το χρονικό σημείο που σταματούσαν οι γεωργικές ασχολίες, αλλά και οι φροντίδες που είχαν σχέση με την καθαριότητα των σπιτιών.

Και τις μεγάλες νύχτες του Δεκέμβρη οι γιορτές των Αγίων της εκκλησίας μας έδιναν την ευκαιρία στους ανθρώπους να ανταλλάξουν επισκέψεις και να απολαύσουν τη ζεστασιά των καλοστρωμένων σπιτικών.

Δυστυχώς σήμερα από τη μια ο σύγχρονος τρόπος ζωής κι απ’ την άλλη η εισβολή της τηλεόρασης στα σπίτια μας, έγιναν αιτία να απομακρυνθούμε από τα παραδοσιακά μας πρότυπα, να διακόψουμε τις κοινωνικές μας επαφές και σταδιακά να χάνουμε την πολιτιστική μας ταυτότητα και την ανθρωπιά μας.

Ευτυχώς όμως, που υπάρχουν ακόμα άνθρωποι, οι οποίοι κόντρα στο ρεύμα των καιρών που τείνουν να αποκόψουν τον άνθρωπο από τις ρίζες του, αφιερώνουν ατελείωτες ώρες από τον ελεύθερο χρόνο τους στη διάσωση και διάδοση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, δίνοντας μάχη με τη λήθη και την κοινωνική αδιαφορία και φροντίζοντας να μεταλαμπαδεύσουν την αγάπη τους αυτή στις νεότερες γενιές.

Μπράβο στις Θρακιώτισσες γυναίκες, που μέχρι σήμερα, κρατώντας την παράδοση από τις μητέρες τους, συνεχίζουν και τηρούν το έθιμο της Βαρβάρας και δίνουν έτσι την ευκαιρία σε όλους τους υπόλοιπους να γνωρίσουν το μεγαλείο της ελληνικής παράδοσης.

Μπράβο στους Θρακιώτικους Συλλόγους σε όλη την Ελλάδα, που αναβιώνουν κάθε χρόνο το έθιμο της Βαρβάρας.

Με πληροφορίες από Σύλλογο Θρακών Μαγνησίας και Θρακική Εστία Βέροιας

Πηγή: https://www.evros24.gr

 

 

Χριστούγεννα, ήθη και έθιμα στην Ελλάδα

Φωτιές, κουδούνες, τυχερά παιχνίδια, αγιοβασιλιάτικα καραβάκια και χριστουγεννιάτικα δέντρα, μεταμφιέσεις και καλικάντζαροι, δίνουν αυτές τις ημέρες το δικό τους ξεχωριστό χρώμα σε όλες τις περιοχές της ελληνικής επικράτειας.Μελωδίες γιορτινές, παιδικές μυθοπλασίες, αρώματα από κουζίνες νοικοκυριών, φωτιές, κουδούνες, τυχερά παιχνίδια, αγιοβασιλιάτικα καραβάκια και χριστουγεννιάτικα δέντρα, μεταμφιέσεις και καλικάντζαροι, δίνουν αυτές τις ημέρες το δικό τους ξεχωριστό χρώμα σε όλες τις περιοχές αλλά ακόμη και τις πιο μικρές εστίες της ελληνικής επικράτειας. Όλοι προετοιμάζονται για τη γέννηση του Χριστού, τα ρεβεγιόν έχουν την τιμητική τους ενώ οι οικογένειες και οι παρέες μεγαλώνουν και οι δρόμοι και οι πλατείες φωτίζονται και πλημμυρίζουν από κόσμο. Κάθε περιοχή έχει αυτές τις ημέρες τα δικά της ξεχωριστά έθιμα. Στην Ήπειρο πέρα από τα καθιερωμένα υπάρχουν και μερικά έθιμα που έχουν αρχίσει να φθείρονται με το πέρασμα των χρόνων. Ας δούμε μερικά από αυτά:

Χριστόψωμο

Της Marilena Papa

ΣΥΝΤΑΓΗ ΓΙΑ ΧΡΙΣΤΟΨΩΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΘΑ ΒΡΕΙΤΕ ΕΔΩ

Το «ψωμί του Χριστού» το έφτιαχνε, την παραμονή των Χριστουγέννων, η νοικοκυρά με ιδιαίτερη ευλάβεια και με ειδική μαγιά (από ξερό βασιλικό κ.λ.π.).
Απαραίτητος επάνω, χαραγμένος ο σταυρός. Γύρω – γύρω διάφορα διακοσμητικά σκαλιστά στο ζυμάρι ή πρόσθετα στολίδια. Αυτά τόνιζαν το σκοπό του χριστόψωμου και εξέφραζαν τις διάφορες πεποιθήσεις των πιστών.

Την ημέρα του Χριστού, ο νοικοκύρης έπαιρνε το χριστόψωμο, το σταύρωνε, το έκοβε και το μοίραζε σ’ όλη την οικογένειά του και σε όσους παρευρίσκονταν στο χριστουγεννιάτικο τραπέζι.

Γύρω από το χριστόψωμο υπάρχουν και άλλες παραδόσεις. Αναφέρονται στην ενότητα της Εκκλησίας και των λαών, με συμβολικό πρότυπο την ένωση των κόκκων του σίτου σ΄ ένα ψωμί. Οι λαοί κάποτε θα ενωθούν μ’ ένα ποιμένα, το Χριστό.

Στη Μάνη κάθε οικογένεια στο φούρνο του σπιτιού «ρίχνει» τα χριστόψωμα, για να τα κόψει στο τραπέζι των Χριστουγέννων ο οικοδεσπότης σταυρώνοντάς τα, και ευχόμενος «Χρόνια πολλά και του χρόνου». Τα χριστόψωμα κατασκευάζονται όπως το ψωμί, μόνο που στολίζονται με σταυρούς και ποικίλα στολίδια ανάλογα με την καλαισθησία της νοικοκυράς.

Στη Σπάρτη,

σε κάθε σπίτι, δυο τρεις μέρες πριν, ζυμώνουν 1 – 15 καρβέλια ψωμί. Το ένα, που το τρώνε ανήμερα των Χριστουγέννων, είναι το ψωμί του Χριστού και το πλάθουν σε σχήμα σταυρού από ζύμη. Τ’ άλλα χριστόψωμα τα κάνουν με αμύγδαλα και καρύδια.

Οι Σαρακατσάνοι τσοπάνηδες φτιάχνουν δύο χριστόψωμα. Το πρώτο, το καλύτερο και με τα πιο πολλά κεντίδια, είναι για το Χριστό «για να τους φυλάει και να τους ευλογάει». Πάνω του σκαλίζουν ένα μεγάλο σταυρό – φεγγάρι με πέντε λουλούδια.

Το δεύτερο, η τρανή Χριστοκουλούρα ή Ψωμί του Χριστού, είναι για τα πρόβατα. Έτσι τα τιμά ο βοσκός και τα ευλογά ο Χριστός. Στη Χριστοκουλούρα παριστάνεται με ζύμη, όλη η ζωή της στάνης, δηλαδή η μάντρα, τα πρόβατα, οι βοσκοί κ.λ.π.

Στην Κεφαλλονιά

όλο το σόι συγκεντρώνεται στο σπίτι του πιο ηλικιωμένου. Στο πάτωμα τοποθετούν τρία δαυλιά «χιαστί» και πάνω τους βάνουν την «κουλούρα».

Όλοι κάνουν ένα κλοιό γύρω ακουμπώντας καθένας με το δεξί του χέρι την κουλούρα. Ύστερα ο νοικοκύρης ψάλλει το «Η γέννησή σου Χριστέ ο Θεός…» και ρίχνει λάδι στα δαυλιά, βάζοντάς τα στη φωτιά. Μετά κόβει την κουλούρα, τη μοιράζει και δειπνούν όλοι μαζί.

Στην Κρήτη

το χριστουγεννιάτικο ψωμί το φτιάχνουν οι γυναίκες με ιδιαίτερη φροντίδα και υπομονή. Η ετοιμασία του είναι ολόκληρη ιεροτελεστία: χρησιμοποιούν ακριβά υλικά, ψιλοκοσκινισμένο αλεύρι, ροδόνερο, μέλι, σουσάμι, κανέλα, γαρίφαλα και καθώς ζυμώνουν λένε:  “Ο Χριστός γεννιέται, το φως ανεβαίνει, το προζύμι για να γένει.”

Όταν πλάσουν το ζυμάρι, παίρνουν τη μισή ζύμη και φτιάχνουν μια κουλούρα, ενώ με την υπόλοιπη φτιάχνουν ένα σταυρό με λωρίδες και τον τοποθετούν πάνω στο ψωμί. Στο κέντρο βάζουν ένα άσπαστο καρύδι και στην υπόλοιπη επιφάνεια σχεδιάζουν σχήματα με το μαχαίρι ή με το πιρούνι, όπως λουλούδια , φύλλα, καρπούς, πουλάκια.

Για το χριστουγεννιάτικο τραπέζι, το Χριστόψωμο είναι ευλογημένο ψωμί. Το κόβουν ανήμερα τα Χριστούγεννα, ανταλλάσσοντας πολλές ευχές.

Το Χριστόξυλο (έθιμο της Μακεδονίας)

Στα χωριά της βορείου Ελλάδας, ο νοικοκύρης ψάχνει στα χωράφια τις παραμονές των γιορτών και διαλέγει το Χριστόξυλο, δηλαδή το πιο όμορφο, γερό και χοντρό ξύλο από πεύκο ή ελιά, που θα το πάει σπίτι του, με σκοπό να καίει συνέχεια στο τζάκι από τα Χριστούγεννα μέχρι και τα Φώτα. Ο λαός πιστεύει ότι καθώς καίγεται το Χριστόξυλο, ζεσταίνεται ο Χριστός στην κρύα σπηλιά της Βηθλεέμ.

Πριν ο νοικοκύρης φέρει το Χριστόξυλο, κάθε νοικοκυρά φροντίζει να έχει καθαρίσει καλά το σπίτι και με ιδιαίτερη προσοχή το τζάκι, ώστε να μη μείνει ούτε ίχνος από την παλιά στάχτη. Καθαρίζουν ακόμη και την καπνοδόχο, για να μη βρίσκουν πατήματα να κατέβουν οι καλικάντζαροι, τα κακά δαιμόνια, όπως λένε στα παραδοσιακά χριστουγεννιάτικα παραμύθια.

Το βράδυ της παραμονής των Χριστουγέννων, όταν όλη η οικογένεια θα είναι μαζεμένη γύρω από το τζάκι, ο νοικοκύρης του σπιτιού θα ανάψει την καινούρια φωτιά και θα μπει στην πυροστιά το Χριστόξυλο, με ευχή όλων να αντέξει για όλο το δωδεκαήμερο των γιορτών.

Η σφαγή του γουρουνιού στη Θεσσαλία

Ένα από τα σημαντικότερα χριστουγεννιάτικα έθιμα της Θεσσαλίας είναι το σφάξιμο του γουρουνιού. Η προετοιμασία για το σφάξιμο του γουρουνιού γινόταν με εξαιρετική φροντίδα, ενώ επακολουθούσε γλέντι μέχρι τα ξημερώματα, για να επαναληφθεί η ίδια διαδικασία την επόμενη και τη μεθεπόμενη μέρα.

Τρεις-τέσσερις συγγενικές οικογένειες καθόριζαν με τη σειρά ποια ημέρα θα έσφαζε το γουρούνι της. Για κάθε σφαγή μεγάλου γουρουνιού απαιτούνταν 5-6 άνδρες, εκτός των παιδιών, που είχαν ηλικία πολλές φορές 20-25 ετών. Επειδή όμως η όλη εργασία είχε ως επακόλουθο το γλέντι και τη χαρά, γι’ αυτό και η ημέρα αυτή καθιερώθηκε ως “γουρουνοχαρά”.

Το σφάξιμο των γουρουνιών δεν συνέπιπτε τις ίδιες ημερομηνίες κατά περιφέρειες. Σε άλλες περιοχές τα έσφαζαν 5-6 ημέρες πριν από τα Χριστούγεννα και σε άλλες άρχιζαν από την ημέρα των Χριστουγέννων και μετά, ανάλογα με την παρέα. Τα περισσότερα γουρούνια σφάζονταν στις 27 Δεκεμβρίου, ημέρα του Αγίου Στεφάνου. Γι’ αυτό και η γιορτή αυτή ονομαζόταν “γουρουνοστέφανος”. Υπάρχουν όμως και μικρές περιοχές που τα έσφαζαν ένα μήνα ή και περισσότερο, μετά τα Χριστούγεννα.

Μετά το γδάρσιμο, άρχιζε το κόψιμο του λίπους (παστού), για να γίνει έπειτα το κόψιμο του κρέατος σε μικρά τεμάχια. Το λίπος αυτό, αφού το έλιωναν πρώτα, το έβαζαν σε δοχεία λαδιού ή πετρελαίου και αφού πάγωνε, διατηρούνταν σχεδόν όλο το χρόνο. Οι κάτοικοι της Θεσσαλίας το χρησιμοποιούσαν όλο το χρόνο και σε όλα σχεδόν τα φαγητά. Ακόμα και το καλοκαίρι στα φαγητά τους χρησιμοποιούσαν λίπος, γιατί το θεωρούσαν δική τους παραγωγή και επομένως φθηνό, σε αντίθεση με το λάδι που το αγόραζαν μισή ή μια οκά για να περάσουν ένα και δυο μήνες. Επίσης, πολλές φτωχές οικογένειες δεν αγόραζαν καθόλου λάδι και δεν ήξεραν ούτε ποιο είναι το χρώμα του.

Το έθιμο του αναμμένου πουρναριού στην Ήπειρο

Στην Ήπειρο έχουν μια ωραία συνήθεια που τη βασίζουν σε μια παλιά παράδοση. Όταν γεννήθηκε ο Χριστός και πήγαν, λέει, οι βοσκοί να προσκυνήσουν, ήτανε νύχτα σκοτεινή. Βρήκαν κάπου ένα ξερό πουρνάρι κι έκοψαν τα κλαδιά του. Πήρε ο καθένας από ένα κλαδί στο χέρι, του έβαλε φωτιά και γέμισε το σκοτεινό βουνό χαρούμενες φωτιές και τριξίματα και κρότους.

Από τότε, λοιπόν, έχουν τη συνήθεια στα χωριά της Άρτας, όποιος πάει στο σπίτι του γείτονα, για να πει τα χρόνια πολλά, καθώς και όλα τα παιδιά τα παντρεμένα, που θα πάνε στο πατρικό τους, για να φιλήσουν το χέρι του πατέρα και της μάνας τους, να κρατούν ένα κλαρί πουρνάρι, ή ό,τι άλλο δεντρικό που καίει τρίζοντας. Στο δρόμο το ανάβουν και το πηγαίνουν έτσι αναμμένο στο πατρικό τους σπίτι και γεμίζουν χαρούμενες φωτιές και κρότους τα σκοτεινά δρομάκια του χωριού.

Ακόμη και στα Γιάννενα το ίδιο κάνουν. Μόνο που εκεί δεν κρατούν ολόκληρο το κλαρί το πουρνάρι αναμμένο στο χέρι τους, αλλά κρατούν στη χούφτα τους μια χεριά δαφνόφυλλα και πουρναρόφυλλα, που τα πετούν στο τζάκι, μόλις μπούνε και καλημερίζουν. Κι όταν τα φύλλα τα ξερά πιάσουν φωτιά κι αρχίσουν να τρίζουν και να πετάνε σπίθες, εύχονται:

«Αρνιά, κατσίκια, νύφες και γαμπρούς!»

Αυτή είναι η καλύτερη ευχή για κάθε νοικοκύρη. Να προκόβουν τα κοπάδια του, να πληθαίνει η φαμελιά του, να μεγαλώνουν τα κορίτσια και τα παλικάρια του, να του φέρνουν στο σπίτι νύφες και γαμπρούς, να του δώσουν εγγόνια που δε θ’ αφήσουν το πατρικό τ’ όνομα να σβήσει.

Το τάϊσμα της βρύσης

Στην Κεντρική Ελλάδα οι κοπέλες, τα μεσάνυχτα ή προς τα χαράματα των Χριστουγέννων (αλλού την παραμονή της Πρωτοχρονιάς), πηγαίνουν στην πιο κοντινή βρύση “για να κλέψουν το άκραντο νερό”. Το λένε άκραντο, δηλαδή αμίλητο, γιατί δε βγάζουν λέξη σ’ όλη τη διαδρομή. Όταν φτάνουν εκεί, την “ταΐζουν”, με διάφορες λιχουδιές: βούτυρο, ψωμί, τυρί, σιτάρι ή κλαδί ελιάς και λένε:

“Όπως τρέχει το νερό σ’ βρυσούλα μ’, έτσ’ να τρέχ’ και το βιο μ'”.

Έπειτα ρίχνουν στη στάμνα ένα βατόφυλλο και τρία χαλίκια, “κλέβουν νερό” και γυρίζουν στα σπίτια τους πάλι αμίλητες, μέχρι να πιουν όλοι από τ’ άκραντο νερό. Με το ίδιο νερό ραντίζουν και τις τέσσερις γωνίες του σπιτιού, ενώ σκορπούν στο σπίτι και τα τρία χαλίκια.

Κλωνάρια στο τζάκι ή Πάντρεμα της φωτιάς

Την παραμονή των Χριστουγέννων σε πολλά μέρη της Ελλάδας “παντρεύουν”, τη φωτιά. Παίρνουν δηλαδή ένα ξύλο με θηλυκό όνομα π.χ. κερασιά και ένα με αρσενικό όνομα, συνήθως από αγκαθωτά δέντρα. Τα αγκαθωτά δέντρα, κατά τη λαϊκή αντίληψη, απομακρύνουν τα δαιμονικά όντα, όπως τους καλικάντζαρους.

Στη Θεσσαλία, επιστρέφοντας από την εκκλησία στο σπίτι, τα κορίτσια βάζουν παραδίπλα στο αναμμένο τζάκι κλωνάρια κέδρου που τα ξεδιαλέγουν, ενώ τα αγόρια τοποθετούν κλαδιά από αγριοκερασιά. Τα μικρά αυτά κλαδιά δέντρων αντιπροσωπεύουν τις προσωπικές τους επιθυμίες για την πραγματοποίηση μιας όμορφης ζωής. Φροντίζουν μάλιστα τα κλαδιά αυτά να είναι λυγερά και παρακολουθούν με ενδιαφέρον ποιο κλωνάρι θα καίει πρώτο, καθώς λένε πως αυτό είναι καλό σημάδι για το κορίτσι ή το αγόρι, αντίστοιχα, και συγκεκριμένα πως θα είναι αυτό που θα παντρευτεί πρώτο.

TΑ ΚΑΡΥΔΙΑ

Τα καρύδια είναι ένα παραδοσιακό ομαδικό παιχνίδι που παίζουν τα παιδιά. Οι κανόνες του παιχνιδιού έχουν ως εξής: Κάποιο παιδί χαράζει στο χώμα μια ευθεία γραμμή. Πάνω σ’ αυτή, κάθε παίκτης βάζει κι από ένα καρύδι στη σειρά. Μετά, ο κάθε παίκτης με τη σειρά του και από κάθετη απόσταση ενός με δύο μέτρα από τη γραμμή των καρυδιών, σημαδεύει σκυφτός, και με το μεγαλύτερο και το πιο στρογγυλό καρύδι του, κάποιο άλλο καρύδι. Όποιο καρύδι πετύχει και το βγάλει έξω από τη γραμμή το κερδίζει και δοκιμάζει ξανά σημαδεύοντας κάποιο άλλο καρύδι. Αν αστοχήσει, συνεχίζει ο επόμενος παίκτης. Το παιχνίδι συνεχίζεται μέχρι να βγουν από τη γραμμή όλα τα καρύδια.

Το κυνήγι τα Χριστούγεννα (Χωριά Έξω Μάνης)

Κατά τη διάρκεια της σαρακοστής τα περισσότερα παιδιά βγαίνανε κυνήγι. Τα βράδια, όταν το σούρουπο έπεφτε για καλά και το κρύο άρχιζε να τσούζει, παίρνανε το φακό και γυρίζανε στα χαλάσματα και στα σπήλια κοντά στο χωριό.

Στόχος τους οι γουργουγιάννηδες, τα μικρά πουλάκια που κούρνιαζαν εκεί. Τα θαμπώνανε με το φακό και τα πιάνανε. Αν ήταν πολύ ψηλά, τα χτυπούσανε με τις σφεντόνες. Η μάνα ή κάποια μεγάλη αδερφή, μετά από πολλή γκρίνια τους, τα καθάριζαν και τα πάστωναν. Τα βάζανε σε πήλινα ή γυάλινα βάζα, για να τα φάνε τα Χριστούγεννα. Πολλά παιδιά μάζευαν είκοσι και περισσότερα πουλάκια και καμάρωναν για τις … κυνηγετικές ικανότητες τους και για την σοδειά τους. Και όταν ζύγωναν οι γιορτές, άρχιζαν οι παραδοσιακές ετοιμασίες. Το σπίτι έπρεπε να βάλει τα γιορτινά του και όλο το χωριό να καθαριστεί και να ετοιμαστεί, για να υποδεχτεί τους ξενιτεμένους του που θα έρχονταν να κάνουν γιορτές με τους δικούς τους.

Πηγή: http://users.sch.gr/aiasgr/

Καλά Χριστούγεννα!

ΕΔΩ ΘΑ ΒΡΕΙΤΕ Φαγητά Χριστουγεννιάτικα Παραδοσιακά στην Ελλάδα

Γλυκά Χριστουγέννων δημοφιλή ανά τον κόσμο

Στην Ελλάδα τα Χριστούγεννα μας θυμίζουν μελομακάρονα, κουραμπιέδες, δίπλες και γλυκές πίτες.

Φυσικά δεν λείπει την Πρωτοχρονιά και η βασιλόπιτα με το φλουρί, είτε είναι σε ζύμη τσουρεκιού η σε τριφτή ζύμη σαν κέικ.

Ας δούμε όμως ποια παραδοσιακά γλυκά έχουν οι άλλες χώρες.

Αγγλία, Christmas Pudding

Στην Μ. Βρετανία το πιο διάσημο γιορτινό γλυκό είναι η χριστουγεννιάτικη πουτίγκα. Μάλιστα, οι προετοιμασίες στα ζαχαροπλαστεία ξεκινάνε ακόμη και ένα μήνα πριν τα Χριστούγεννα ώστε να ικανοποιηθεί η μεγάλη ζήτηση. H παραδοσιακή συνταγή για πουτίγκα, η οποία είναι αλμυρή, έχει δώσει σιγά σιγά τη θέση της σε ένα πλούσιο γλυκό που περιέχει σταφίδες, φρούτα και σος με κονιάκ. Ως ένδειξη καλής τύχης, οι νοικοκυρές βάζουν στο γλυκό ένα νόμισμα και κατόπιν ξεκινούν την ετοιμασία του. Άλλα γνωστά χριστουγεννιάτικα γλυκά της χώρας είναι κέικ με φρούτα γαρνιρισμένα με αμυγδαλόπαστα, ενώ στην Ιρλανδία απολαμβάνουν ψωμί με γέμιση φρούτων και ξηρών καρπών ή πουτίγκες με ζάχαρη, μπαχαρικά και αποξηραμένα φρούτα.

Γαλλία, bûches de noel, κορμός

Στην Γαλλία, και πιο συγκεκριμένα στην Προβηγκία, το έθιμο θέλει μετά το Χριστουγεννιάτικο γεύμα να σερβίρονται 13 επιδόρπια, τα οποία συμβολίζουν τον Ιησού Χριστό και τους 12 Αποστόλους. Μερικά από τα εν λόγω επιδόρπια περιλαμβάνουν ξηρούς καρπούς, αμυγδαλόπαστα, λευκά ή μαύρα αμυγδαλωτά, φρούτα και τους περίφημους bûches de Noël, δηλαδή χριστουγεννιάτικους κορμούς. Το γλυκό των Θεοφανείων είναι η galette des rois, ένα γλυκό που φτιάχνεται με φύλλο κρούστας ή ζύμη μπριος και γέμιση αμυγδάλου ή ακόμη και σοκολάτας. Μάλιστα, μέσα στο γλυκό τοποθετούν ένα φυλαχτό, σύμβολο καλοτυχίας για τον τυχερό που θα το βρει, ο οποίος στέφεται και ο βασιλιάς της ημέρας.

Γερμανία. Stollen, Christstollen

ΤΗΝ ΣΥΝΤΑΓΗ ΤΟΥ ΘΑ ΤΗΝ ΒΡΕΙΤΕ ΕΔΩ

Στην Γερμανία, τα Stollen είναι από τα πιο γνωστά χριστουγεννιάτικα εδέσματα. Πρόκειται για ένα είδος χριστόφωμου με μια πλούσια συλλογή από  καρύδια, σταφίδες, φρούτα του δάσους, ξύσμα πορτοκαλιού και λεμονιού, παραδοσιακά μπαχαρικά των Χριστουγέννων όπως κανέλα, γαρύφαλλο, κάρδαμο και μοσχοκάρυδο, ρούμι και μπόλικο βούτυρο. Το αρχικό σχήμα του στόλεν ήταν μια μεγάλη πλεξίδα  που συμβόλιζε τον Χριστό μωρό, τυλιγμένο στις φασκιές.  Γι’ αυτό το γλυκό, μετά το ψήσιμο, τυλίγεται με άχνη ζάχαρη. Παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1329 στο Naumburg σαν χριστουγεννιάτικο δώρο/προσφορά στον επίσκοπο. Τότε βέβαια ε αιτίας της νηστείας, χρησιμοποίησαν φυτικά λίπη και νερό αντί για γάλα, αλλά η φόρμα του και το σχήμα του, ήταν και παρέμεινε ίδιο μέχρι και σήμερα.

Γερμανία, Lebkuchen

Παρόμοια με τα κουλουράκια gingerbread, τα Lebkuchen, είναι ένα από τα πιο παραδοσιακά γλυκίσματα της Γερμανίας. Τα χρωστάμε στους Γερμανούς μοναχούς του 13ου αιώνα που τα έφτιαξαν τυχαία. Η γεύση τους είναι γλυκιά, σκέτα, με σοκολάτα ή με κυβάκια κάντιτα, αποξηραμένα φρούτα, ξηρούς καρπούς και  είναι μαλακά.

Ιταλία, Panettone

Στη Ιταλία, κάθε χρόνο απολαμβάνουν διάφορα είδη γιορτινών τσουρεκιών και ψωμιών, γνωστά ως pane di Natale. Το πιο διάσημο από αυτά είναι το panettone από το Μιλάνο. Πρόκειται για ένα ψηλό τσουρέκι που περιέχει σταφίδες, αμύγδαλα και καραμελωμένη φλούδα πορτοκαλιού, μεταξύ άλλων. Εκτός από τα γλυκά ψωμιά και τσουρέκια, διάσημα ιταλικά γιορτινά γλυκά είναι τα αμυγδαλωτά torrone και τo panforte, μεσαιωνικό κέικ με ξηρούς καρπούς από την όμορφη πόλη.

Χιλή, Pan De Pasqua

Μπορεί το όνομά του να παραπέμπει στο Πάσχα, αλλά το Pan De Pasqua είναι το παραδοσιακό χριστουγεννιάτικο γλυκό της Χιλής. Ένα αφράτο κέικ με μέλι, τζίντζερ, αμύγδαλα, ζαχαρωμένα φρούτα και σταφίδες, σαν συνδυασμός του γερμανικού Stollen και του ιταλικού Panettone.

Φιλιππίνες, Bibingka

Το Bibingka έρχεται από τις μακρινές Φιλιππίνες και είναι περισσότερο πρωινό, παρά επιδόρπιο. Πρόκειται για ένα ελαφρύ κέικ φτιαγμένο από αλεύρι ρυζιού και γάλα καρύδας που του δίνει γλυκιά γεύση. Τα συνοδευτικά είναι που το κάνουν γλυκύτερο. Πωλείται το πρωινό των Χριστουγέννων έξω από τις εκκλησίες.

Πολωνία, Kolaczki

Στην Πολωνία θα γευτείτε τα περίφημα Kolaczki, τα μπισκότα με ζύμη από βούτυρο και κρεμώδες τυρί γεμισμένα με μαρμελάδα φρούτων ή γλυκό τυρί. Τα συναντάμε σε σχήμα κύκλου, τετράγωνου ή ρόμβου και η ζύμη τους μπορεί να είναι είτε με μαγιά είτε σε φύλλα. Η γέμιση τους διαφέρει από περιοχή σε περιοχή.

Περού, alfajores de Dulce de Lech

Και αν απομακρυνθείτε αρκετά και φτάσετε στο Περού, θα βρείτε τα alfajores de Dulce de Leche, δηλαδή μπισκότα σε μορφή σάντουιτς με γέμιση κρέμας καραμέλας. Φυσικά, μιας και το dulche de leche είναι εξαιρετικά διαδεδομένο στη Ν. Αμερική, αυτά τα μπισκοτάκια σερβίρονται και σε άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής.

Νέα Ζηλανδία, Pavlova

Ίσως από τα πιο γνωστά γλυκά αυτής της λίστας είναι η pavlova. Δημιουργήθηκε στη Νέα Ζηλανδία του 1920, προς τιμή της Ρωσίδας μπαλαρίνας Anna Pavlova, που επισκέφτηκε τότε τη χώρα. Μαρέγκα, σαντιγί και φρούτα συνθέτουν ένα από τα πιο αγαπημένα χριστουγεννιάτικα-καλοκαιρινά γλυκά.

Ουγγαρία, Szaloncukor

Τα Szaloncukor είναι φοντάν σοκολάτας με καταγωγή από την Ουγγαρία. Γλυκό που συναντάμε πρώτη φορά τον 19ο αιώνα, παρασκευάζεται αρκετό καιρό πριν τα Χριστούγεννα. Οι Ούγγροι συνήθιζαν να το στοιλίζουν με χρωματιστά χαρτιά για να συμβάλλουν έτσι και στην διακόσμηση του σπιτιού τους. Δεν είναι τίποτα περισσότερο από σκέτη σοκολάτα, ενώ ορισμένα περιλαμβάνουν φράουλα, βανίλια, καρύδα κι άλλες πολλές γεύσεις.

 

Λατινική Αμερική, Turrón

Με ισπανικές ρίζες, το Turrón έγινε πολύ δημοφιλές στις χώρες της Λατινικής Αμερικής όπου και υπερίσχυε η ισπανική αυτοκρατορία. Λέγεται ότι φτιάχνεται από τον 16ο αιώνα και είναι σαν μαντολάτο, με βάση τη ζάχαρη, το μέλι, τα ασπράδια και τα αμύγδαλα.

Βέλγιο, Γερμανία και  Ολλανδία, Speculaas, Spekulatius

Στο Βέλγιο και στην Ολλανδία, το τιμώμενο γλυκό των ημερών είναι τα Speculaas, δηλαδή τραγανά λεπτά μπισκότα όπου αποτυπώνονται με ειδικές ξύλινες θήκες διάφορες χριστουγεννιάτικες μορφές πριν μπουν στο φούρνο για ψήσιμο. Συνήθως έχουν καφέ χρώμα και η ζύμη φτιάχνεται με τζίντζερ ή μαύρο πιπέρι. Τα φτιάχνουν και στην Γερανια, Spekulatius.

Τζαμάικα, Rum Cake

Το κέικ με ρούμι κατάγεται από την Καραϊβική, όπως και το ίδιο το ποτό των πειρατών. Μοιάζει πολύ με τα ευρωπαϊκά κέικ φρούτων. Η διαφορά του έγκειται στο ότι η προετοιμασία του ξεκινάει πολλούς μήνες πριν τα Χριστούγεννα. Οι μουλιασμένες στο ρούμι σταφίδες και η ζύμη από καραμελωμένη ζάχαρη και ρούμι κάνουν όλη τη διαφορά.

Πηγή κειμένων: https://www.znews.gr/lifestyle/diatrofi/

Πηγή κειμένων: https://www.melitropon.gr

Μεξικό,  Ponche

Σύμφωνα με τους Μεξικανούς, αυτό το ζεστό παραδοσιακό πάντς αναπαριστά τις δυσκολίες που πέρασε ο Ιωσήφ και η Μαρία όταν έψαχναν κατάλυμα για να διαμείνουν. Έτσι σύμφωνα με το έθιμο τους, κερνάνε τους γείτονες ζεστό παντς στο κεφαλόσκαλο για να αναπαραστήσουν το θείο ταξίδι.

Σλοβενία, Potica

Μετά από το Χριστουγεννιάτικο δείπνο που περιλαμβάνει χοιρινό και καπνιστά κρέατα, το γλυκό τους είναι η potica, μια ζύμη γεμισμένη με ένα γλυκό μίγμα ξηρών καρπών .

Ισπανία, Polvorones

Αυτά τα μπισκότα αν και πολύ ξερά, παραμένουν ένα αγαπημένο χριστουγεννιάτικο γλυκό για τους Ισπανούς. Λόγω των αποικιών τους , θα συναντήσετε αυτά τα μπισκότα τόσο στην Λατινική Αμερική τόσο και στις Φιλιππίνες. Μοιάζουν λίγο με τους κουραμπιέδες μας.

Δανία, Risalamande

Στη Δανία μετά το εορταστικό δείπνο σερβίρουν αυτή τη πουτίγκα με ρύζι και παίζουν ένα παιχνίδι. Όποιος βρει το ολόκληρο αμύγδαλο μέσα στο γλυκό του, κερδίζει ένα δώρο.

Zεστό κρασί Gluehwein, παραδοσιακό Χριστουγέννων, Γερμανίας

Η ΣΥΝΤΑΓΗ ΤΟΥ ΕΔΩ

Ελλάδα, Μελομακάρονα

Ελλάδα, Κουραμπιέδες

Οι συνταγές υπάρχουν εδώ….

ΜΕΛΟΜΑΚΆΡΟΝΑ

ΚΟΥΡΑΜΠΙΕΔΕΣ

ΕΔΩ ΘΑ ΒΡΕΙΤΕ  Φαγητά Χριστουγεννιάτικα Παραδοσιακά στην Ελλάδα