Μοιραστείτε αυτό το άρθρο με τους φίλους σας

Χριστόψωμο και έθιμο Χριστουγέννων

Χριστόψωμο λέγεται γενικά το ψωμί (καρβέλι) ή κουλούρα που οι Ελληνίδες νοικοκυρές έχουν παρασκευάσει 2-3 ημέρες προ των Χριστουγέννων ειδικά για τη μεγάλη αυτή θρησκευτική γιορτή. Η μόνη διαφορά με τα άλλα συνήθη ψωμιά είναι ο πλούσιος του στολισμός με διάφορα κεντήματα (κεντίδια) ή «πλουμίδια» όπως ονομάζονται.

Ένα κεφαλαίο Β συμβολίζει το ζυγό του αλετριού (από την ιστορία της σποράς) ενώ άλλες παραστάσεις αλέτρι βόδια κλπ συμβολίζουν το αυτό. Στο άλλο μισό της επιφάνειας του Χριστόψωμου με «σωρό» ζύμης παρίσταται η «στοίβα» (οι θημωνιές), πλαισιωμένη με φύλλα αμπέλου και ελιάς, η προσδοκία, το όνειρο για το ερχόμενο Καλοκαίρι. Επίσης πολλές φορές απεικονίζεται και το σπίτι στο οποίο και θα έρθει η ευτυχία της χρονιάς μια ιδιαίτερη σημασία που τονίζεται και στα κάλαντα:

«Σ΄ αυτό το σπίτι πού ΄ρθαμε πέτρα να μη ραΐσει
κι ο νοικοκύρης του σπιτιού χίλια χρόνια να ζήσει»

Ασφαλώς και δεν εννοείται ράγισμα πέτρας αλλά την απευχή του θανάτου που με τους θρήνους και ολοφυρμούς μπορούν να κάνουν και «τις πέτρες να ραΐσουν» γι΄ αυτό και αμέσως μετά η ευχή καμιά συμφορά κι ο νοικοκύρης χίλια χρόνια να ζήσει. Αυτό το ψωμί αφιερώνεται στη Γέννηση του Χριστού που θα στέρξει να μεταβάλει τα «πλουμίδια» σε ευλογημένη πραγμάτωση. Αυτή είναι και η βάση της λατρευτικής ψυχολογίας από πανάρχαιους χρόνους της ελληνικής φυλής που βεβαίως έχει προσαρμοστεί στη νεότερη θρησκεία της.

Το Χριστόψωμο είναι το ψωμί που φτιάχνουν οι γυναίκες προς τιμήν του Χριστού με ιδιαίτερη φροντίδα και υπομονή, τις παραμονές των Χριστουγέννων. Τη μορφή, το σχήμα και τον στολισμό τού ψωμιού αυτού κανονίζουν οι τοπικές συνήθειες.

γιωτα στασινοπουλου

Το χριστόψωμο παρασκευάζεται την παραμονή των Χριστουγέννων και εκτός από τη γιορταστική παρουσία του είναι και μια συμβολική προσφορά για την καλοσοδειά και την υγεία των φυτών και των ζώων της οικογενείας (στις αγροτικές περιοχές). Πάνω στο Χριστόψωμο χαράσσεται ο σταυρός. Γύρω – γύρω διάφορα διακοσμητικά σκαλιστά στο ζυμάρι ή πρόσθετα στολίδια. Αυτά τονίζουν το σκοπό του Χριστόψωμου και εκφράζουν τις διάφορες πεποιθήσεις και προσδοκίες των πιστών.

Για παράδειγμα,

το σχήμα που μοιάζει σαν κεφαλαίο Β, συμβολίζει το ζυγό του αλετριού όπου ζεύονται τα δυο βόδια και οργώνουν τα χωράφια που θα φέρουν τον πολύ καρπό Στο άλλο μισό μέρους του Χριστόψωμου, που αναφέρεται στο άλλο μισό έτος, παριστάνουν με πλουμίδια ζυμαριού ένα μεγάλο σωρό, τη στοίβα με θημωνιές που θα γίνουν τον ερχόμενο Ιούνιο.

Σε άλλα σπίτια,

πάνω στις πίτες και στα Χριστόψωμα συνηθίζουν να σχεδιάζουν το βαρέλι και το σπίτι, αφού προσδοκούν να δώσει το αμπέλι τους πλήθος σταφύλια, και το μεγάλο βαρέλι να γεμίσει με το καινούργιο κρασί. Αντίστοιχα, με το σχέδιο με το σπίτι επιδιώκεται να αποδειχθεί η ευτυχία της χρονιάς που θα μας έρθει.

Σε άλλα σπίτια, ποιμενικά, τα στολίδια πάνω στα Χριστόψωμα παίρνουν το σχήμα αρνιών και κατσικιών που οι τσοπάνηδες τα περιμένουν να γεννηθούν σε λίγες εβδομάδες.

Γύρω από το Χριστόψωμο

υπάρχουν κι άλλες παραδόσεις που αναφέρονται στην ενότητα της Εκκλησίας και των λαών, με συμβολικό πρότυπο την ένωση των κόκκων του σίτου σε ένα ψωμί. Οι λαοί κάποτε θα ενωθούν με ένα ποιμένα, τον Χριστό.